Data dodania: 15 sierpnia 2024, ostatnia aktualizacja: 4 września 2024
Prywatni detektywi pełnią niezwykle ważną rolę w prowadzeniu różnego rodzaju dochodzeń. Pomagają szukać osób zaginionych, zbierają dowody do rozprawy rozwodowej albo ułatwią walkę z mobbingiem i stalkerem. Zarówno w Polsce, jak i zagranicą detektywi muszą działać jednak w ramach obowiązującego prawa. Na co pozwalają im przepisy? Sprawdźmy.
Kim jest prywatny detektyw? To osoba, która prowadzi legalną, licencjonowaną działalność śledczą zgodnie z obowiązującymi w danym kraju przepisami. Swoje usługi świadczy poprzez ewidencjonowane biuro detektywistyczne (własne lub będąc zatrudnionym u zewnętrznego pracodawcy).
Uprawnienia detektywów w Polsce – na co przyzwala im prawo?
W Polsce usługi detektywistyczne sankcjonuje Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych. Licencjonowanym śledczym może być wyłącznie osoba, która skończyła 21 lat, ma pozytywną opinię miejscowego komendanta, nie była karana i przeszła kompleksowe szkolenie z zakresu praw i obowiązków detektywów. Może świadczyć usługi po otrzymaniu licencji od komendanta wojewódzkiego policji. Licencja wydawana jest na czas nieokreślony.
Jakie są natomiast uprawnienia detektywa? Jaki jest zakres jego działań, zgodny z obowiązującymi przepisami?
- Prowadzenie działań obserwacyjnych w miejscach publicznych, wykonując zdjęcia i przygotowując materiały wideo.
- Analizowanie dokumentów zebranych i dostarczonych przez zleceniodawcę detektywa.
- Prowadzenie działań w miejscach należących do zleceniodawcy (np. mieszkania, pojazdu ruchome, inne nieruchomości itd.).
- Przeszukiwanie obszarów publicznych, wykorzystując do tego powszechnie dostępną technologię.
Detektyw może np. zdobywać i analizować nagrania z monitoringu, które świadczą o winie w wypadku komunikacyjnym lub kolizji. Może też np. legalnie śledzić osobę podejrzewaną o zdradę albo pomagać ofierze mobbingu lub molestowania w zdobywaniu dowodów takiego występku (np. przygotowując do konfrontacji ze sprawcą, udostępniając sprzęt podsłuchowy etc.).
Czytaj także: Jak bezpiecznie korzystać z mediów społecznościowych?
Poza tym detektyw może udzielać też podstawowych porad prawnych w sprawach, którymi się zajmuje, a także ma prawo zeznawać w sądzie w charakterze eksperta, świadka lub przedstawiać faktyczną wersję wydarzeń, opartą na realizowanym przez siebie śledztwie.
Co istotne, w Polsce detektyw nie ma uprawnień policji i nie może prowadzić np. działań operacyjnych. Nie może wykraczać poza obowiązujące przepisy prawa, stosować podsłuchów niezgodnie z przepisami, czy łamać prawa do prywatności. Warto mieć to na uwadze! Może natomiast współpracować z organami ścigania, wymieniając się informacjami i pomagając w śledztwie.
Jakie uprawnienia mają w Polsce detektywi? (fot. pixabay.com)
Na co mogą pozwolić sobie detektywi na świecie?
Zagranicą przepisy dotyczące działań detektywów mogą się różnić, ale co do zasady uprawnienia detektywów są podobne. W przypadku krajów Unii Europejskiej i w Stanach Zjednoczonych prywatny śledczy może m.in. pracować przy sprawach o ogłoszenie upadłości, kontrolować majątek, sprawdzać dane personalne i prowadzić śledztwo matrymonialne.
W Stanach Zjednoczonych prywatni detektywi mogą zajmować się też śledztwem kryminalnym, wspomagając lokalne służby federalne i stanowe. Jednocześnie wymagana jest ważna licencja stanowa i federalna na prowadzenie działalności detektywistycznej. Co istotne, każdy stan może mieć inne prawo dla prywatnych śledczych. Właściciele biura powinni znać więc przepisy dla danego stanu, a w niektórych przypadkach – rejestrować działalność i ubiegać się o licencję w obszarze działania.
Detektywi mogą prowadzić obserwację, ale zgodnie z przepisami (fot. pixabay.com)
Co ciekawe, w Kanadzie detektyw musi nie tylko przejść określone szkolenie. Powinien ubiegać się o tzw. akredytację do prawa zawodu i należeć do organizacji, która zrzesza innych śledczych. Organizacja ta musi wystawić detektywowi odpowiedni certyfikat, który umożliwia wykonywanie działań na terenie całego kraju.
Jeżeli chodzi o Unię Europejską, to przepisy detektywistyczne także nie są spójne. Oznacza to, że polski detektyw nie może pracować np. we Włoszech na krajowej licencji. Musi spełniać włoskie wymagania prawne i posiadać licencję na świadczenie usług na terenie Italii.
Dlaczego ta wiedza jest tak ważna? Ponieważ w praktyce wynajęcie detektywa w Polsce np. do prowadzenia działań międzynarodowych może być trudne. Polski śledczy nie jest w stanie legalnie działać poza granicami kraju, w tym śledzić określonych osób, czy robić zdjęcia. Złamanie prawa względem działalności detektywistycznej może być z kolei surowo karane. Warto mieć to na uwadze.
